Układ mięśniowy i stawowy dziecka
W zakresie układu mięśniowego występują dwa rodzaje mięśni: mięśnie gładkie i mięśnie prążkowane. Pierwsze znajdują się w narządach wewnętrznych (np. mięśnie żołądka, jelit itp.) — nie podlegają naszej woli, drugie (np. mięśnie kończyn, tułowia) są podległe naszej woli. Ruchy ciała związane są ze sprawnością mięśni, która zależy od ich rozwoju (długości, grubości) oraz unerwienia. Oba te czynniki z wiekiem osiągają coraz wyższą doskonałość.
Poszczególne mięśnie składają się z określonej liczby włókien mięśniowych. Liczba łych włókien jest u noworodka taka sama jak u człowieka dorosłego. Z wiekiem wzrasta tylko ich grubość i długość. Podobnie rośnie grubość ścięgien i torebek stawowych. Najszybciej rozwijają się mięśnie o dużej masie, później mięśnie drobne. Na ogół narasta też doskonałość mięśni w kierunku od głowy do kończyn. Niemowlę najwcześniej umie podnosić główkę (mięśnie karku), potem siada (mięśnie tułowia), potem staje i chodzi (mięśnie kończyn). Mimika twarzy (ruchy drobnych mięśni twarzy) zaznacza się wcześniej niż ruchy chwytne palców (drobne mięśnie dłoni). Dziecko, które uczy się stać i chodzić, aby utrzymać równowagę, musi skoordynować pracę wielu grup mięśniowych. Czyni to początkowo niezdarnie, rozstawia szeroko nóżki (tzw. chód marynarski), staje na zewnętrznym brzegu stopy, rączki wysuwa do boku i pół idzie, pół biegnie, pochylając się do przodu. Z czasem udoskonala swoje ruchy i przybiera właściwą postawę. Jeżeli jednak pewne mięśnie (np. brzucha) są zbyt słabe i dziecko chodzi z wypiętym do przodu brzuszkiem, zmieniają się warunki zachowania równowagi i dla jej utrzymania zostaje cofnięta do tyłu klatka piersiowa przez większe wygięcie kręgosłupa. To wygięcie dziecko próbuje z kolei wyrównać przez pochylenie szyi do przodu. Powstaje wtedy zła postawa.
Zła lub dobra postawa zależy nie tylko od rozwoju mięśni, ale od wielu innych czynników, tj. od siły mięśni i kośćca, unerwienia mięśni i kontroli mózgu, od stanu zdrowia i od okresu rozwojowego organizmu.
Dobra i zła postawa
Dobra i zła postawa
Zła postawa, występuje więc, kiedy dziecko jest: niedożywione, pozbawione słońca, powietrza i ruchu, jest zmęczone fizycznie i umysłowo, nerwowo wyczerpane. Zła postawa zdarza się, gdy pewne wrodzone lub nabyte kalectwa uniemożliwiają mu zajęcie właściwej (np. krótsza nóżka, skrzywienie kręgosłupa, choroby kręgów, mięśni itp.). Częstość występowania złej postawy jest zależna od okresów rozwojowych. Spotykamy ją najczęściej w okresach szybkiego wzrostu kośćca, za którym nie nadąża rozwój mięśni, a więc przede wszystkim w okresie przedszkolnym i we wczesnym okresie dojrzewania.
Zła postawa, jako wyraz stanu zdrowia, jest bardzo ważnym wskaźnikiem oceny zdrowia dziecka. Charakterystyczną cechą mięśni dziecka jest to, że się szybko męczą. Wiąże się to z większą liczbą skurczów i krótszymi okresami spoczynku potrzebnymi na wyrównanie odżywienia mięśni. Mięśnie dziecka dzięki lepszemu ukrwieniu wracają szybciej do równowagi. Drugą cechą jest gorsza koordynacja różnych grup mięśniowych, związana z niepełnym jeszcze rozwojem tkanki nerwowej. Wpływa to na szybsze zmęczenie mięśni, wykonujących często niezbyt precyzyjnie i stąd nieoszczędnie swoją pracę.
Praktyczna uwaga! Im młodsze dziecko, tym jego wysiłek mięśniowy musi być krótszy i bardziej urozmaicony (przerzucanie pracy z jednych grup mięśniowych na inne). W pierwszych latach życia (do 4—5 lat) rozwój mięśni jest słaby, później coraz szybszy.
Waga masy mięśniowej w stosunku do wagi ciała:
noworodek – 23,3%
dziecko 8 lat – 27,2%
młodzież 15 lat – 32,6%
młodzież 18 lat – 44,2%
Podobnie jak kościec i mięśnie, udoskonaleniu ulega z wiekiem układ ścięgnisto-stawowy. Wielka rozciągliwość ścięgien i duży rozmach obrotowy w stawach umożliwiają np. niemowlęciu ssanie dużego palca u nogi. Z czasem praca stawów ustala się w granicach normalnych.
Wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego jest jedną z najczęstszych wad wrodzonych układu kostnego, Spotyka się wrodzone całkowite zwichnięcie lub częściej niedokształcenie (dysplasia) stawu, które może doprowadzić do nadwichnięcia lub zwichnięcia.
